Bir hac yolculuğunu anlatan elinizdeki bu kitapçık,
aslında tarihî bir belge hükmündedir. Osmanlı Devleti
hükümranlığı döneminde yaşayan insanların dinî,
ictimai, hukukî, iktisadî vs. yönlerini az da olsa vuzuha
kavuşturan bir belgedir. Tarihin sustuğu yerde bu gibi
seyahatnameler konuştuğu için önemlidir.
Bu seyahatname, aynı zamanda Osmanlı Devleti
hâkimiyeti altında bulunan kara ve deniz sahalarındaki
güven ve istikrarın mevcudiyetini ispatlamaktadır.
Siirt-Tillo’dan çıkıp kara yoluyla ve hayvan sırtında
Erzurum’a, oradan da Trabzon’a kadar gitmeleri
gerçekten kayda değer bir yolculuktur. Trabzon’dan
deniz yoluyla İstanbul’a, oradan yine deniz yoluyla
Mısır’a, oradan da tekrar deniz yoluyla Suudi Arabistan’a
kadar güven içinde gitmeleri, Osmanlılarda bulunan
İslam Halifeliğinin önemini ortaya koymaktadır.
Bundan daha önemlisi gidiş ve gelişlerde, başta
Müslümanlar olmak üzere, farklı inançlara bağlı olan
Gayrı Müslimler tarafından da karşılanmaları, hatta
misafir edilmeleri, o dönemin müsamahakârlığına çok
güzel ve etkileyici bir misaldir.
Yazar
Mele Hesen el-Hemzevi el-Fakiri