Kur’an-ı Kerîm, Hz. Peygamber ve ilk Müslümanların kullanımında ‘Câhiliyye’ ve ‘şirk’ kelimeleri, önceki dönemin inanç yapısıyla birlikte kaotik ahlâk kültürünü, insan ilişkilerindeki parçalanmışlık, şiddet ve yıkıcılığı anlatmaktadır.
‘Câhiliyye’ ve ‘Şirk’in karşıtı olan ‘İslâm’ ise bu kavramların ifade ettiği eski inanç yapısını, ahlâk kültürünü ve ilişkiler dünyasını toptan eleştiriden geçirip, yeni bir inanç, ahlâk ve değerler dünyası inşa eden büyük hareketin, dinî ahlâkî ve kültürel dönüşümün adıdır.
Bu dönüşümü, sebepleri ve sonuçlarıyla doğru anlamak aynı zamanda kur’an’ı ve İslâm’ı da doğru anlamak olacak, bu da en nihayetinde bize, İslâm toplumlarında bugün gözlenen dinî anlayış ve tutumların aslında “İslâm”a mı yoksa “cahiliyye”ye mi daha yakın bulunduğunu görme imkânı verecektir.