Bu yapıt, Ceyhun Atuf Kansu’nun bugüne değin kitaplaşmamış, Cumhuriyetin kurucu düşüncesi ve Kemalizm üzerine derinlemesine çalıştığı seçkin yazılarından oluşmaktadır.
“Kemalizmi Anlamak”, Kemalizm adına son yıllarda ortaya atılan, Cumhuriyetin devrimci özünün uzağına düşmüş düşünce ve eylemlere karşı, yönünü bu toprağın gerçeklerinde bulan bir pusuladır.
“Kemalizm’in siyasal öğretisi ulusal bağımsızlık ve ulusal devrime dayanır. Ulusal devrimin toplumsal öğretisi ise Halkçılıktır. Halkçılık öğretisi, ulusal kurtuluş savaşının toplumsal yapısından doğar. Cumhuriyet devrimi ise (ki, uluslaşma, çağdaşlaşma süreci içinde bağımsız, lâik, halkçı bir devletin kurulmasıdır) kurumları ve temel doğrultusu ile ulusal kurtuluş savaşının halkçı mayasına bağlı kalır.
Kemalizmin bağımsızlık birimi ulus, devrim birimi halktır.”