“Insanlik degerleri söz konusu oldugunda, gerçek bir vatansever, vataninin isgal edilmesini pekâlâ vatan askinin bir geregi ve vatanseverce bir görev sayabilir!” 1795 yilinda bir Prusyali vatansever böyle diyordu. Zira 18. yüzyil / 19. yüzyil dönümünde vatanseverlik; hümanizmle, evrenselcilikle, kozmopolitlikle siki sikiya baglantili bir düsünce idi. Sonrasinda, gitgide milliyetçiligin yörüngesine girerek bu içeriginden uzaklasacakti.
Modernligin bütün temel kavramlari, böylesi dönüsüm süreçlerinden geçtiler - vatanseverlik hariç... Devrim, vatandas, burjuva, ilerleme, çöküs, “eski rejim”, aydinlanma, anayasa, birlik/ittifak, özgürlesim, kriz, hane/aile, Bildung (egitim/kisisel öz-belirlenim)... Bütün bu sözcüklerin, kavramsal içerikleriyle, metaforik islevleriyle, çagrisimlariyla geçirdikleri degisimin macerasi; modernizmin, aydinlanmanin tarihine ve siyasal tarihe isik tutuyor.
Reinhart Koselleck’in, son yüz yilin en büyük tarihçilerinden biri olarak anilmasini saglayan eseriyle yaptigi da bu... Usta tarihçi, Almanya, Ingiltere, Fransa tecrübelerini karsilastirarak, modernligin kavramlarinin degisim süreçlerini inceliyor. Bu antropolojik ve semantik inceleme, “yasanan tarih” ile “yazilan tarih” arasindaki diyalektigi de gösteriyor bize.
Sözcükler ve kavramlar üzerinden, modernligin siyasal tarihini yeniden yazan bir basyapit...