Zaman bakimindan Hz. Muhammed’den (s.a.s) önce gelen bütün peygamberler arasinda Hz. Nûh (a.s) tenzihin temsilcisidir. Zîra inatçi bir putperestligin egemen oldugu bir devirde yasarken putlari yerle bir edip, tek olan Allah’a ibâdeti savunmustur. Devir bunu gerektirmektedir. Buna ragmen tek basina tenzih de edebe aykiridir.
Ibn Arabî’ye göre mutlak tenzihte olan kisi yolunu kaybetmis kisidir. Bu durumda eger biz Allah’i hâdiselerde tecellî ettigi sekliyle nitelersek, O’nu hâdiseye katmis oluruz ki bu imkânsizdir. Tersini yaparsak Allah’i hiçbir yerde hiçbir seyle mukayyed kilmayiz ki, yapmamiz gereken sey; Allah’i varlik veya vasif ile nitelememek, varliktaki tecellîsinden (aynadaki aksinden) bahsetmektir. Bu yüzden Kur’ân’daki tenzih ve tesbih ile ilgili âyetlerin insân-i kâmillerce yorumlanmasi gerekir.
Bu kitap; tenzih ehli ile tenzih ve tesbihi birlestiren ve sadece Islâm’da tecellî eden mârifetullah ehli arasindaki farklari anlatir.
Mârifetullah, Ibnü’l Arabî’nin Fahreddîn-i Râzî’ye yazdigi mektupta, kemâl noktasinda târif edilmisitir: “Allah; aklin görüsü ve fikirle taninmaktan münezzeh oldugu için, akil sahibi, Allah’in mârifetini müsâhede ile istiyorsa, kalbini fikirden arindirmalidir. Mârifete ulasmak için dikkat edilmesi gereken bir husus da kisinin fikirden arindigi gibi hayalden de arinmasidir. Zîra hayalin özelligi; aklî mânâlari hissî kaliplara dökmesidir.”
Cemalnur Sargut’un Fusûsu’l-Hikem çalismalarinin üçüncüsü olan bu eserinde Hak, Zâhir-Bâtin, Ulûhiyet, Hayal, Mârifet, Imamiyet, Mülk, Arifin Özellikleri, Hayret, Rubûbiyet, Tevhid gibi konu basliklarini incelemektedir.